วันชัย  ตันติวิทยาพิทักษ์

เป็นเวลานานแล้วที่อาหารจากเกษตรอินทรีย์เป็นทางเลือกของผู้บริโภคที่ใส่ใจต่อสุขภาพมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นข้าว ถั่ว ผักผลไม้ชนิดต่าง ๆ

สินค้าเกษตรอินทรย์ก็เป็นที่นิยมของผู้บริโภคมากขึ้นเรื่อย ๆ

แต่อีกด้านหนึ่ง คนทำเกษตรอินทรีย์ก็มักจะถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่า คนทำเกษตรอินทรีย์ส่วนใหญ่เป็นพวกโลกสวย ทำไม่ได้จริงหรอก ทำแล้วมีแต่ขาดทุน

Continue reading “เกษตรอินทรีย์ไม่ใช่คนโลกสวย” →

         ที่ผ่านมา บรรดาคนรักแมวจะรู้ว่า อิสตันบูล คือเมืองหลวงของแมว จากการที่แมวสามารถอาศัยอยู่ได้อย่างปลอดภัย และชาวเมืองช่วยกันดูแล ฉีดวัคซีน ให้ที่อาศัย และแมวสามารถเดินไปไหนได้อย่างอิสระ ไม่ต้องกลัวจะถูกทำร้าย

         แต่มีอีกเมืองหนึ่งที่ได้รับฉายาว่า เมืองหลวงแมว เช่นกัน

         ไม่นานมานี้มีโอกาสเดินทางไป Kotorเมืองโบราณติดทะเลเอเดรียติก  ในประเทศ มอนเตเนโกร

         Kotor เป็นเมืองโบราณ และสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญของประเทศนี้  บริเวณท่าเรือผู้เขียนเห็น เรือสำราญขนาดใหญ่บรรทุกผู้โดยสารนับพันคน มาจอดเทียบท่าเรือหลายลำ

คนไทยจำนวนมากรู้จัก มอนเตเนโกร (Montenegro) ประเทศเล็ก ๆในคาบสมุทรบอลข่าน เป็นครั้งแรก เมื่อครั้งคุณทักษิณ ชินวัตร ได้ลี้ภัยทางการเมืองไปอยู่ จนสามารถถือสัญชาติมอนเตเนโกร เมื่อสิบกว่าปีที่ผ่านมา

Continue reading “ทาสแมวในเมืองหลวงแมว” →

“ไม่มีอารยธรรมใดอยู่ได้ ในระบบนิเวศที่ล่มสลาย”

วันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์

ขณะที่กำลังเขียนต้นฉบับนี้ มีผู้ชายวัยสามสิบกว่า กำลังแบกเป้ เดินทางคนเดียวเลียบแม่น้ำโขงระยะทางพันกว่ากิโลเมตร เป็นเวลาสามเดือน  เพื่อเตือนให้ผู้คนรับทราบว่า

“ไม่มีอารยธรรมใดอยู่ได้ ในระบบนิเวศที่ล่มสลาย”

Continue reading “Mekong Walk” →

วันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์

แอลเบเนีย เป็นประเทศเล็ก ๆแห่งหนึ่งติดทะเลเมดิเตอร์เรเนียน คนไทยไม่ค่อยรู้จัก

เมื่อปีก่อนที่ผู้เขียนไปเยือน มีนักท่องเที่ยวจากประเทศไทยไม่กี่สิบคน ทั้ง ๆ ที่เป็นประเทศที่มีอารยธรรมเก่าแก่ ภูมิประเทศยิ่งใหญ่ตระการตา ธรรมชาติงดงามยิ่ง อาหารอร่อย ไวน์รสชาติดี แต่ค่าครองชีพแทบจะไม่ต่างจากกรุงเทพมหานคร

แอลเบเนียเคยได้ชื่อว่าเป็นประเทศยากจนที่สุดในยุโรป เพราะปิดประเทศจากการปกครองด้วยระบอบคอมมิวนิสต์มายาวนาน เพิ่งเปิดประเทศ มีการปฏิรูปการปกครองเป็นเสรีนิยมมาสามสิบกว่าปีเอง

ที่กรุงเทเรนา เมืองหลวงของแอลเบเนีย ผู้เขียนแวะไปสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญของประเทศนี้ และมีอยู่เกลื่อนทั่วประเทศ คือบังเกอร์หรือหลุมหลบภัย

Continue reading “หลุมหลบภัยที่ไม่เคยถูกใช้งาน” →

วันชัย  ตันติวิทยาพิทักษ์

         เป็นที่ทราบกันดีว่า ศิลป์ พีระศรี ได้รับการยกย่องให้เป็น เป็นบิดาแห่งวงการศิลปะสมัยใหม่ของประเทศไทย  เช่นเดียวกับ เฟื้อ หริพิทักษ์ เป็นครูใหญ่ของวงการศิลปะสมัยใหม่ของไทย

         เฟื้อ หริพิทักษ์(พ.ศ.2543-2536)  ถือเป็นศิษย์รุ่นแรกของ อ.ศิลป์ พีระศรี ตั้งแต่โรงเรียนประณีตศิลปกรรม ในปีพ.ศ. 2476  ก่อนจะเติบโตเป็นมหาวิทยาลัยศิลปากร

         คนในวงการศิลปะทราบดีว่า งานของอาจารย์เฟื้อจะมีราคาแพงอันดับต้น ๆของบรรดาศิลปินไทย  หากมีภาพของอาจารย์เฟื้อ หลุดออกมาประมูลอย่างน้อยราคาประมูลต้องมีเลขเจ็ดหลัก

หลายคนอาจรู้จักอาจารย์เฟื้อในฐานะครูบาอาจารย์ที่มีผลงานด้านศิลปะไทยมากมายจนได้รับเลือกเป็นศิลปินแห่งชาติในปี 2528

ศิลปินส่วนใหญ่อาจรู้จักอาจารย์เฟื้อในฐานะผู้บุกเบิกงานศิลปะแนวอิมเพรสชันนิสม์ยุคแรกๆ ของเมืองไทย ทั้งยังเป็นเจ้าของรางวัลเหรียญทองจากงานแสดงศิลปกรรมแห่งชาติถึงสามครั้งด้วยกัน

คนในวงการอนุรักษ์อาจรู้จักอาจารย์เฟื้อในฐานะผู้บุกเบิกงานอนุรักษ์จิตรกรรมภาพฝาผนังไทยอย่างจริงจัง  รากฐานของศิลปะไทย ที่สืบทอดจนมาถึงปัจจุบัน ก็มาจากการทำงานอนุรักษ์ของท่านมาตลอดชีวิต จนได้รับรางวัลแม็กไซไซ สาขาบริการชุมชน ในปี 2526

แต่เหนืออื่นใด ท่านคือผู้ทำงานศิลปะที่มีชีวิตเยี่ยงศิลปินอย่างแท้จริง

ช่วงชีวิตกว่า 80 ปีของอาจารย์เฟื้อยิ่งใหญ่ในสายตาของคนรู้จัก  ชีวิตที่ผ่านโลกมาโชกโชน เหมือนเรือล่องในทะเลผ่านมรสุมความทุกข์ยากมาตลอดชีวิต มีทุกข์มีสุข หลากหลายอารมณ์คละเคล้าราวกับตัวละครที่โลดแล่นในนิยายเล่มโต เป็นชีวิตที่มีรสชาติมีสีสันราวกับภาพอิมเพรสชันนิสม์ที่ปาดป้ายสีอันหนักแน่นรุนแรงลงบนผืนผ้าใบ

เป็นคนธรรมดาคนหนึ่งที่มีวิญญาณขบถ ที่น้อยคนนักในสังคมไทยยุคก่อนและยุคนี้จะแสดงความกล้าออกมาเฉกเช่นท่าน

วิญญาณขบถที่ต่อมามีคุณูปการแก่สังคมไทยอย่างมหาศาล

Continue reading “ลายเส้นเฟื้อ หริพิทักษ์ สมบัติล้ำค่าที่เพิ่งเปิดเผย” →

วันชัย  ตันติวิทยาพิทักษ์

หากถามคนหลายรุ่นในปัจจุบันว่า ใครคือนายกรัฐมนตรีของไทยที่อยู่ในใจมากที่สุด

เชื่อได้ว่า ชื่อคุณอานันท์ ปันยารชุน อดีตนายกรัฐมนตรีคนที่ 18 ผู้ดำรงตำแหน่งสองสมัย ช่วงระหว่างปีพ.ศ. 2534-2535 น่าจะเป็นคนหนึ่งที่มีผู้คนชื่นชมมากที่สุด ผู้คนยกมือไหว้ได้สนิทใจ แม้เวลาจะล่วงเลยมานานกว่าสามสิบปี

ปีนี้คุณอานันท์มีอายุ 91 ปีแล้ว ท่านเกิดเมื่อวันที่ 9 สิงหาคม พ.ศ. 2475  ผู้เขียนรู้จักท่านมายี่สิบกว่าปี และมีโอกาสได้ทานอาหารกับท่านเงียบๆเนื่องในวันคล้ายวันเกิดที่ผ่านมา

Continue reading “อานันท์ ปันยารชุน ในวัย 91” →

วันชัย  ตันติวิทยาพิทักษ์

         ช่วงปลายเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา ผู้เขียนคิดจะเอาน้ำเต้าหู้คั้นสด ๆจากถั่วเหลืองที่ปลูกเอง เครื่องดื่มโปรดของอาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ ไปเยี่ยมไข้ที่บ้าน แต่พอโทรศัพท์ติดต่อไป คนใกล้ชิดบอกว่า ตอนนี้ท่านป่วยหนักจนทานอะไรไม่ได้แล้ว

แม้จะเตรียมใจรับสภาพ แต่พอทราบข่าววันที่ท่านจากไปเมื่อวันที่ 7 สิงหาคม 2566 แล้วใจหายจริงๆ

Continue reading “นิธิ เอียวศรีวงศ์ กับปัญหาเชิงโครงสร้าง” →

วันชัย  ตันติวิทยาพิทักษ์

              ทุกวันนี้ตัวเลข 112 เป็นที่รู้จักกันดีอย่างกว้างขวางในสังคมไทย  ในฐานะเป็นมาตราหนึ่งของประมวลกฎหมายอาญาที่เกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์ที่เรียกว่า ม.112 ซึ่งน่าจะเป็นกฎหมายที่คนไทยรู้จักมากกว่ากฎหมายอื่นใด

              และเป็นสาเหตุสำคัญทำให้พรรคก้าวไกล พรรคแกนนำอันดับหนึ่งไม่สามารถจัดตั้งรัฐบาลได้ และคุณพิธา ลิ้มเจริญรัตน์ หัวหน้าพรรคไม่สามารถก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีได้

              แต่คนจำนวนมากยังไม่รู้ว่า ตัวเลข 112 ยังเป็นปีสำคัญในประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับเอกราชของสยามในอดีต ยุคที่ประเทศมหาอำนาจตะวันตกแผ่ขยายอิทธิพลมาล่าอาณานิคมในแถบประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เหตุการณ์เกิดขึ้นในปี ร.ศ. 112 (พ.ศ. 2436)  ที่เรียกกันว่าวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 หรือ สงครามฝรั่งเศส-สยาม เกิดการสู้รบระหว่างสองประเทศบริเวณปากแม่น้ำเจ้าพระยา อันเป็นความขัดแย้งระหว่างสาธารณรัฐฝรั่งเศสที่ 3 และราชอาณาจักรสยาม ในสมัยรัชกาลที่ 5

              ปีนี้ (พ.ศ.2566)เป็นปีครบรอบ 130 ปีของวิกฤติการณ์สำคัญ ร.ศ. 112

Continue reading “ร.ศ.112 ที่ไม่ใช่ ม. 112” →

วันชัย  ตันติวิทยาพิทักษ์

“จิตรกรคนอื่นอาจประสบความสำเร็จด้วยการดัดแปลงตัวเองให้เขากับสังคม  ทั้งทรยศกับสิ่งที่ตัวเองได้เริ่มไว้  แต่ปีกัสโซไม่ได้ทำอย่างนั้น  เขาเชื้อเชิญความสำเร็จเข้ามาหาทีละน้อย ขณะที่แวนโก๊ะเชื้อเชิญความล้มเหลว นำทางไปสู่ความสำเร็จในภายหลัง ทั้งสองคนนี้เหมือนกันและต่างกัน  เหมือนกันในแง่ความสำเร็จทางศิลปะ นำมาซึ่งแบบฉบับของศิลปินแห่งยุคสมัยของเรา”

จอห์น เบอร์เกอร์ นักวิจารณ์ศิลปะ กล่าวถึงความสำเร็จของปีกัสโซในปี 1921

Continue reading “เยี่ยมบ้านเกิดปีกัสโซ” →

เรื่อง :วันชัย  ตันติวิทยาพิทักษ์

ภาพ :อนุรักษ์ป่าชุ่มน้ำบุญเรือง 

เชียงของ  เป็นอำเภอในจังหวัดเชียงราย อยู่ติดแม่น้ำโขง

 ผู้เขียนเคยเห็นปลาบึกตัวขนาดหลายร้อยกิโลกรัมเป็นครั้งแรกในชีวิตเมื่อร่วมยี่สิบปี  ก่อนที่เขื่อนในประเทศจีนที่กั้นแม่น้ำโขงจะสร้างเสร็จ และตามมาด้วยการสร้างเขื่อนกั้นแม่น้ำโขงในประเทศลาว จนเป็นอุปสรรคสำคัญในการแพร่พันธุ์ปลาขนาดใหญ่ที่สุดในโลกชนิดหนึ่ง  เพราะการไหลของแม่น้ำโขงไม่เป็นไปตามธรรมชาติ จากเขื่อนปิดกั้นการเดินทางของปลาบึกที่จะว่ายทวนน้ำขึ้นมาวางไข่  

ผมจำได้ว่า ปีนั้นชาวบ้านจับปลาบึกยักษ์ที่ว่ายทวนน้ำขึ้นมาวางไข่ได้ยี่สิบกว่าตัว หลังจากนั้น ปริมาณการจับปลาบึกก็ลดน้อยลงเรื่อย ๆ จนทุกวันนี้คนสองฝั่งแม่น้ำแทบจะไม่เห็นปลาบึกในธรรมชาติอีกเลย

Continue reading “ป่าบุญเรือง ป่าชาวบ้านระดับโลก” →

 วันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์  

หากเรารู้จัก จิตร ภูมิศักดิ์ ปัญญาชน ผู้ต่อสู้เพื่อความเป็นธรรมในสังคม ถูกจับติดคุกเป็นเวลาหลายปี ก่อนจะตัดสินใจหนีเข้าป่าทางภาคอีสาน จับอาวุธต่อสู้กับฝ่ายอำนาจรัฐ จนเสียชีวิตในราวป่าเมื่อห้าสิบกว่าปีก่อน และกลายเป็นวีบุรุษของประชาชนผู้โหยหาสิทธิเสรีภาพมาตลอด

ครูเปาะสู ก็เป็นวีรบุรุษของชาวไทยมุสลิมสามจังหวัดภาคใต้เช่นกัน

Continue reading “จากครูเปาะสูถึงชาวบ้านนักอนุรักษ์” →

 วันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์ 

เมื่อ 70 กว่าปีก่อน พ่อของผู้เขียนหนีภัยคอมมิวนิสต์มาจากจีนแผ่นดินใหญ่

คุณพ่อและคุณแม่เป็นคนจีน เกิดในประเทศจีน

ทั้งคู่เป็นลูกจีนแต้จิ๋ว

บ้านเกิดของแม่อยู่ที่เมืองซัวเถา และบ้านเกิดของพ่ออยู่ในอำเภอเถ่งไห้ เมืองแต้จิ๋ว ที่อยู่ติดกัน

แม่เล่าให้ฟังว่า อาม่าหรือคุณยายอุ้มแม่ตั้งแต่เป็นเด็กทารกนั่งเรือออกมาจากเมืองซัวเถาของชาวจีนแต้จิ๋ว อพยพมาอยู่เมืองไทย

ขณะที่พ่ออพยพมาเมืองไทยเมื่ออายุได้ประมาณ 23 ปี ตอนนั้นสงครามกลางเมืองระหว่างรัฐบาลก๊กมินตั๋งของประธานาธิบดีเจียง ไคเช็ก และพรรคคอมมิวนิสต์ของประธานเหมา เจ๋อ ตง กำลังงวดเข้ามาทุกทีแล้ว แต่ความอดอยากแผ่กระจายไปทั่วเมืองจีน พ่อเห็นว่าหากอยู่เมืองจีนคงต้องอดอยากแน่นอน เพราะมีพี่น้องถึง 10 คน จึงตัดสินใจหนีปู่หรืออากงมาเผชิญโชคที่เมืองไทย

Continue reading “พ่อไม่เคยลืมสัญญา” →