ไม่ลุกขึ้นสู้ ไม่เหลือป่า

ภูเขาหินปูนที่เห็นในภาพ อยู่ในเขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาเอราวัณ อำเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี

เชื่อไหมว่า ภูเขาหินปูนลูกนี้อาจจะค่อย ๆ หายไปจากการระเบิดหิน

หากเมื่อสิบกว่าปีก่อนชาวบ้านแถวนี้ไม่รวมตัวกันต่อสู้และปกป้องภูเขาและป่าแห่งนี้

 

ไม่นานมานี้ ผู้เขียนมีโอกาสไปเยี่ยมชมรมรักษ์เขาเอราวัณ แห่งตำบลช่องสาริกาในจังหวัดลพบุรี

ชมรมฯแห่งนี้เป็นแหล่งรวมตัวของชาวบ้านผู้สนใจการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นมานานสิบกว่าปี

หลังจากเมื่อปีพ.ศ. 2546 มีข่าวว่า

โรงงานโม่หินแห่งหนึ่งยื่นเรื่องขอสัมปทานระเบิดหินในเขาเอราวัณ แ

ละทางการกำลังจะอนุญาตให้สัมปทาน

 

เวลานั้นความรู้ ความสำคัญของเรื่องระบบนิเวศเขาหินปูนในเมืองไทยยังศึกษากันน้อยมาก

จนทำให้คนทั่วไปเข้าใจว่า ภูเขาหินปูนไม่มีคุณค่าในระบบนิเวศเลย

แต่ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ที่นั่นมาช้านาน กลับเล็งเห็นคุณค่าของภูเขาหินปูน

 

พวกเขาจึงยื่นหนังสือคัดค้านการให้สัมปทานระเบิดภูเขาหินปูนกับทางอบต.เพื่อขอให้ยุติโครงการ

แต่ทางผู้ประกอบการได้ยื่นเรื่องให้ทางสำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดลพบุรีพิจารณา

และได้รับอนุญาตให้ได้สัมปทาน ด้วยเหตุผลว่า

พื้นที่ไม่มีความสำคัญด้านการอนุรักษ์ และเวลานั้นไม่มีข้อมูลที่จะอธิบายคุณค่าของเขาหินปูนได้เพียงพอ

ด้วยเหตุนี้ ชาวบ้านจึงพากันออกเดินสำรวจเก็บข้อมูลความหลากหลายทางชีวภาพ

ของภูเขาหินปูนเอราวัณ ซึ่งมีพื้นที่ประมาณ 1,500 ไร่

ชาวบ้านยังประสานไปขอความช่วยเหลือจากหน่วยงานของรัฐ

อาทิกรมอุทยานสัตว์ป่าและพรรณพืช ขอคำปรึกษาเรื่องพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ในระบบนิเวศเขาหินปูน

กรมทรัพยากรธรณี ด้านฟอสซิล  กรมศิลปากรด้านโบราณวัตถุ

ชาวบ้านที่ไม่มีความรู้มาก่อน

แต่สามารถประสานงานเพื่อหาองค์ความรู้มาคัดค้านกับฝ่ายที่จะให้สัมปทานที่บอกว่า

พื้นที่แห่งนี้ไม่มีคุณค่าอันใด ได้อย่างน่าสนใจ

 

ผลการสำรวจพบว่า เป็นพื้นที่ที่มีคุณค่าทางธรรมชาติวิทยาและโบราณคดีมากมาย อาทิ

มีพืชและสัตว์เฉพาะถิ่นหายาก อาทิ นกจู๋เต้น

ยังมีการขุดพบฟอสซิลหอย ยุคเพอร์เมียนอายุสองร้อยล้านปี

เป็นการพิสูจน์ว่าแถวนี้เคยเป็นทะเลมาก่อน

และยังพบโบราณวัตถุยุควัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำลพบุรี-ป่าสัก

 

ชาวบ้านรู้อยู่แกใจว่า ดินแดนแถบนี้เป็นแหล่งอุดมสมบูรณ์เพียงใด

แต่ที่น่ากลัวมากกว่านั้นคือการระเบิดภูเขาหินปูน

จะส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ชาวบ้านทราบดีว่า คนแก่งคอย สระบุรี พื้นที่ที่อยู่ใกล้เคียงกัน

สมัยก่อนก็เคยมีป่าเขาสมบูรณ์ อากาศบริสุทธิ์มาก

แต่เมื่อทางการให้สัมปทาน ระเบิดภูเขาหินปูนหินเพื่อผลิตปูนซิเมนต์ลูกแล้วลูกเล่า

ทำให้ทั้งประชาชนอำเภอแก่งคอยประสบปัญหาฝุ่นควันจากการระเบิด

จนถึงทุกวันนี้ แก่งคอยมีผู้ป่วยทางลมหายใจมากที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศ

บทเรียนจากแก่งคอยจะไม่มีทางเกิดกับพวกเขาเด็ดขาด

ชาวบ้านไม่กี่คนรวมตัวกันเข้มแข็ง คัดค้านอย่างเข้มแข็ง

ท่ามกลางเสียงข่มขู่เอาชีวิตจากผู้มีอิทธิพล

เวลาผ่านไป จากคนไม่กี่คนที่ร่วมกันต่อสู้ในนามชมรมรักษ์เขาเอราวัณ

จนต่อมาชาวบ้านส่วนใหญ่เข้าใจและกลายเป็นแนวร่วมในการคัดค้าน

พวกเขายังได้ส่งตัวแทนกลุ่มอนุรักษลงเลือกตั้งในการเมืองระดับท้องถิ่น

ที่ก่อนหน้ามีคนของฝ่ายสนับสนุนให้สัมปทานโรงโม่หินยึดครอง

จนประสบชัยชนะได้รับการเลือกตั้งอย่างท่วมท้น

และเป็นปัจจัยสำคัญในการไม่ยอมให้พื้นที่ได้รับสัมปทาน

และสุดท้ายเมื่อมีการเปิดเผยข้อมูลความสำคัญของพื้นที่ทางธรรมชาติเขาเอราวัณ

 

ทางกรมอุทยานฯ จึงได้ประกาศเป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่าในปีพ.ศ.2550

เพราะมีสัตว์ป่าสงวน คือ เลียงผา และนกเฉพาะถิ่นที่หายากคือ นกจู๋เต้น

พื้นที่เขาหินปูนยังมีความสำคัญในระบบนิเวศเขาหินปูนและเป็นแหล่งต้นน้ำสำคัญของชุมชนแถบนี้ด้วย

หลังประกาศเป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่า มีกฎหมายรองรับและคุ้มครองชัดเจน

ทำให้อีกฝ่ายจึงจำเป็นต้องล่าถอย ยกเลิกการให้สัมปานได้สำเร็จ

 

ทุกวันนี้เขาเอราวัณเป็นแหล่งศึกษาธรรมชาติสำคัญของลพบุรี

และชาวบ้านยังขยายการดูแลพื้นที่ป่าออกไปอีก 7 พันกว่าไร่ เพื่อสร้างพื้นที่สีเขียวในชุมชน

 

แกนนำชมรมรักษ์เขาเอราวัณคนหนึ่งพาผู้เขียน เดินขึ้นที่สูงมองลงมา

เห็นภูเขาหินปูนตั้งตระหง่านล้อมรอบด้วยป่าสีเขียวที่พวกเขาช่วยกันฟื้นฟูขึ้นมาสุดลูกหูลูกตา

 

“หากชาวบ้านอย่างพวกผมไม่ลุกขึ้นสู้ ไม่ยอมเสี่ยงชีวิต

ภูเขาหินปูนที่เห็นคงแบนราบไปนานแล้ว”

เขากล่าวกับผู้เขียนก่อนลาจากกัน

การปกป้องผืนป่า ไม่เคยได้มาด้วยการร้องขอ

สักครั้งเดียว